Sal, 1974.
Cî, bajarê Mêrdînê. Ez di Lîsa Mêrdînê, di sinifa 2’ de agirt bûm. Wan çaxa
piraniya nifusa
bajêr Ereb bûn. Ereba
cesaret ji vê piraniyê distand û çav
sorî li Kurda dikirin. Bi taybetî jî, yên wek min ku li bajêr di xwendin gelek
zilm û zor li wan di kirin. Roja ku me lêdan ne xware an nabeyna me û şagirtên
Ereban de pevçûn nebûya tune bû. Em hindik bun û li ser serê me dibun kom. Lewma
car cara ji navçeyên wek Qiziltepe û Dêrikê xortên welatparêz dihatin alîkariya
me. Rojekê, di pevçuneke wiha de, ji Qızıltepe grubek xortên Kurd hatibûn
arîkariya me. Di nav vê grubê de yek hebu ku kulm li kê bixista dida erdê. Piştî pevçûnê min pirsî,
ev kiye? Gotin Vedat Aydin e. Naskirin û dostaniya min û Vedat bi vê sebunetê dest
pêkir.
Min li lîsa
Mêrdînê wek leylî(yatılı) dixwend. Di sinifa 3’yande ji bona “faaliyetên me yên
Kurdîtîyê” Midurê lîsayê ku qasî Gestapoya Almanî çav sor û zalim bû, ez
surgunî Konya kirim. Wî çaxê malbata min li vî bajarê Anatolya navîn bi cî
bûbû. Bi vî ewayî têkîliyên min û Vedat demekê qut bûn.
Piştî
perwerdiya lîseyê min dest bi xwendina zaningeha Selçukê ya Konya kir. Lê
mixabin li vir jî me rehetî ne dît. Vêcarê zilm û zora faşîstên Tirka dest
pêkir. Li vir jî piranî di destê wan de bû û dîsa her roj me lêdan di xwar. Lê
li vir Vedat tunebûn bû ku werên alîkariya me. Salekê bi vî şeklî
me idare kir. Di taliya salê de li gel hember derkitina grubek şagirtên Kurd,
bi insiyatîfa çepên Tirkan me mektep boyqot kir. Bi rastî ev ne boykot bû, terk
kirina mektebê bû. Her wiha zaningeh bi tevahî ket destê faşîstan. Em jev bela
bûn. Hina dev ji zaningehê berda, hinan jî qeydên xwe rakirin zanîngehên din.
Min jî biryarda ku perwerdehiya xwe li zanigeha Diyarbekir berdewam bikim. Di
vê merhelê de têkîliyên min û Vedat dîse destpêkir. Her wek tê zanîn, bi
pevçûnekê têkîliyên me destpê kiribû, piştî demekê dîse bi saya pevçûnekê dest
pêkir. Min nemeyek jêre şiyand; Di nameyê de bi kurtasî min rewşa xwe û daxwza
xwe ya di derheqa berdewamiya
perwerdehiya xwe ya Diyarbekir anî bû ziman. Piştî demeke ne dirêj bersiva wî
hat. Digot “evraqê xwe bîne û were” Vedat dîsa hatibû haware min.
Min jî bi
lez haziriyên xwe temam kirin, li trênê suwar bûm û berê xwe da Diyarbekir.
Piştî rêwingiyek duvdirêj bi şev ez giham Diyarbekir.(1977) Wê şevê ez li otela Rêzan
Palasê ya ku wekî “Hêlîna Kurtçiya” dihat bi navkirin bi cî bûm. Heman şevê beri
ku ez razim ji resepsiyona otêlê fêr bûm ku Vedat hatiye girtin û di hepsê de
ye. Piştî vê agahiyê ez hilkşiyam oda xwe. Hêj ez neketibû nav ciya, ji nişkê
ve çar pênc polîsên sivîl ketin odê û
oda ser û bin kirin. Li çi digeriyan nizanim lê tiştê ku dîtin valîzek
pirtûk bû. Çawa pirtûk dîtîn wekî ku esrarê bibînin, har bûn. Bi milê min
girtîn, li gel kulm û pihîna ez birim navenda polîsan. İşkence, lêdan, mehkeme
û talî zindan…
Zindana ku ez xistimê, li harema ku jêre dibên
Saray Kapı bû. Niha ew zindan hatiye girtin. Piştî ewqas ezyet û işkenca
polîsan zindan ji minre wek cenet hat xuya kirin. Ji alê dinve bi hêvî bûm ku
Vedat jî bibînim. Lewma ez kêf xweş bûm. Lê mixabin, min wî nedît. Beri ku ez
werim hebsê bi rojek ew taxliye bûbû. Wekî mehekê ez di hepsê de mam. Di vê
pêvajoyê de Vedat çend cara hat ziyaretiya min. Piştî ku ez derketim li mala wî
ya ku li taxa Ofîsê, bi cî bûm. Di mal de ew, birên wî Veysî û Vehbî diman.
Demekê ez bi wan re mam. Dure li yurda şagirdan bi cî bûm, lê nifta mal bi
minre bû û çi çaxê dilê min bixwesta, bê destûr
ez di çûm cem wan. Di vê navberê de dîsa bi arikariya Vedat min qeydiya
xwe jî çêkir û dest bî perwerdehiya xwe ya zaningehê kir.
Ji xeynî
demeke kin, ez karim bêjim ku dostanî û
havaltiya min û Vedat ya ku bi şeklî li jor hatî danîşan destpêkirî,
heta şahadeta wî berdewam kir. Di vê pêvajoya duvdirêjde me hevdu ji nêzikayî
ve naskir. Ji vê yekê ez wî mafê xwe dibînim ku di derheqa kesayetî ya wî de
çend gotina bêjim. Edete, li pey miriyan tiştên erênî tê gotin, lê belê gotinê
min dê ne ji edêtê bin, dê li gorî bawerî û kenatê mim ên di derheqa wî de bin.
Bê tereddût
ez karim bêjim kuVedat, Kurdperwerekî
dil şewat û dil soz bû. Ew ji bona mafên Kurdan, bi her ewayî ji
fedekarî û xebatê re amade bû. li gel her şert û mercî tucara paşte ne ma. Di vê rê de tiştê ji destê
wî bihata qet texsîrî ne dikir. Lê berî her tişî ew dostê rojên teng bû. Tê bîramin;
Di salên 1986-87’an de, wan demên ku girtiyê Zindana 5’Nolu yê yeko yeko
derdiketin, gelek kesên hal û wextê wan xweş, rehata wan di cî de, slav nedidan
van girtiyan. Çaxê ku di sikakekê de leqay wan di bûn berê xwe di guhertin û ne
didîtin(!) Vedet tu cara nemerdiyên wiha nekir û her tim ji dil û can arikarî
dikir, têkîliyên germ bi wanre didanî.
Ez yek ji wan kevne girtiyan bûm. Vedat jî di 5’nolu yê de raza lê beriya min
derket derve. Ez di sala 1987’a ji hepsê derketim. Welat, civak, Diyarbekir, bi
kurtasî dinya hatibû guhertin. Xwedî gravî ew dost û havalên me yên berê xwe ji
me dur digirtin.
Ez bê kar û
bê emel bûm. Min du zaningeh xelas kiribûn lê dîplomayên min bi kêrî tiştekî ne
dihatin. Çimkî ez ji xizmetê fermî hetibûm men kirin. Lê ji bona berdewamiya
jiyanê pêwîst bû ku ez karekî bikim. Vedat digot were bi mere, di dikanê de
bişixul e ( wî çaxî li Diyarbekir, li taxa ku jêre dibêjin “su işlerî” dikaneke
wan ya lastîkên ereba hebû) Min ev pêşniyariye wî qebûl nekir lê min jêre got
eger tu dixazî arîkariya min bikî, min bi pirtûkxaneyekê bide naskirin, bila
pirtûk û kirtasiye bidin min, piştî frotanê ezê perê wan bidim. Li ser vê, ez
bi pirtûkxaneyekê re dam naskirin. Bi deyn pirtûk, defter, kalem didan, piştî
frotanê min deynê xwe dida. Bi vî ewayî jiyana min a aborî piçekî baş bû.
Vedat dîsa di hawara min de hati bû…
Her wkî ku
kesên Vedat nasdikin zanin, kesayetiya wî ya herî taybet û bi nav û deng ev bû
ku, çaxê hêrs dibû an ji behsa yekî ku jê hez nedikir bihata kirin, xeber û
çîrên ne gotî dikirin. Bi rastî jî di jiyana xwe ya rojane de bi piranî, hîs û
remanên xwe bi vî rengî tanî ziman. Ez bi vî ewayî wî dişiphînim Can Yücel. Her wek tê zanîn Can Yücel şaîr û
nivîskarekî Tirkan ê bin av û deng e. Lê çaxê navê wî tê ziman, bêtir bi kesayeti ya wî ya çîrker tê ber çava û bi verngî tê nasîn. Bê
guman Vedat ne şaîr bû, lê wî jî wek Can Yücel hîsên xwe bi çîran û gotinên
argo tanî ziman.
Her çiqas
Vedat, bi vê kesayetiya çîrker û hêrsokî
tê nasîn jî, hewceyî gotinê ku hêrsokî û çîrkeriya Vedat ne ji haval û dostên
xwe re bû. Bi piranî ji kesên paşve rû
an jî dijminên Kurdayetiyê re bû. Li hemberî van kesan qet tehamûla wî tune bû.
Di rûyê wande tiştê bi hata ber devê wî texsir ne dikir û digot.
Lê divê
werê ziman ku kesên wî ji nêzîkayî ve di
nasîn, dil keçikî û dilîni ya wî jî zanin. Di bin rûdeyna wî ya hêrsok û bê tehamûl de,
kesatiyêk wî ya dilovan û dev liken jî hebû. Henekbaz û espirîtuwer bû. Ez
karim bêjim ku li Kurdistana Bakûr di her cıvata haval an naskiriyên wî de
mihaqak pêkanokek an serpihatiyek wî tê ziman, tê bibîranînin. Her wiha li hev
di beşişin, kêfxweş dibin. Gelek meselok û serpihatiyên wî hene ku çi çaxê tên
bîramin ez di beşişim û bi hesret wî bibîrtinim. Ez dixazim ji van duduya bi
were parve bikim. Ya yekem; Tê gotin ku wan çaxên munasebetên qîz û xortan ên
flortî û heskirinê bi çavekê ne erênî dihat dîtin û herkes “xuşk û bira” dihat
hesap kirin, hermetêkê dil berdaye Vedat. Lê çiqas di dorê de diçe û tê, xwe
nêzîkî wî dike jî Vedat renk nadê, fam nakê an wer tê xuya kirin. Talî sebra
hermetê di qede û diçe balê. Li hember disekine û raste rast wiha dibêjê:
“ Vedat ben
seni çok seviyorum”(Vedat ez pir ji te hez diki) Vedat bi kêf xweşî wiha bersiv
dide: “Sağol bacı, teşekkürler, bende seni seviyorum.”(Spas, xuwişkê ez jî ji
te hez dikim)
Meselok a duduya ez bixwe
şahidim; Havalekî meyî Batmanî habû, navê wî Xelîl bû. Xelîl insanekî dilovan û
pir bêhn fire bû. Lê pir fêtokî bû. Çaxê bi xanimêkê re bi peyîva xwêdan dida û
sor dibû. Wan roja di TV ‘ê de reklameke gorê xanima derdiket. Reklamê wiha
digot : “Hanımlar eski çoraplarınızı atın, jil geliyor” Ev peyv ketibû devê
Vedat. Rojekê ez, ew, Xelîl û hinek havalên din ku niha navê wan nayê bîra min,
li taxa Diyarbekir ya ku jêre dibêjin “Ofîs”ê
digeriyan. Vedat destê xwe avêtibû ser milê Xelîl û bi dengekî bilind wiha
digot; “Hanımlar eski kocalarınızı atın Halil geliyor”(Gelî xanima goreyên xwe
yên kevin bavêjin. Jîl geliyor) Rebenê Xelîl ji fêdiya dibû piçek û hewldaneke
mezin dida ku devê Vedat bigrê lê, dikir û nedikir bi sernediket. Em jî ji kena
di mirin.
Nifşê salên
1978’an dê bibîr bînin; wan çaxa munasebetên ciwanan, ên flortî ji alî civakî
ve bi nêrînek erênî ne dihat dîtin. Qiz û xort hesret bûn ku bê tirs hevdu
bibînin, destê hevdu bigrin an li cîyekî runin, sohbet bikin. Ev yek,
“qabahat”ekî pir mezin bû. Bê ehlaqî bû, lumpentî bû. Belkî gelek havalên me yên
wê demê bawer nekin jî lê, ez karim bêjim ku Vedat di vê derheqê de tersê wê
mîzaca xwe ya hişk bû. Li hemberî van munasebetên xortan tahamulkar û tavîzkar
bû. Gelek cara ez bûm şahidê vê helwesta wî erênî.
Di derheqa
Vedat de tiştek din heye ku gerek newê ji bîr kirin ev e; Ew merxas û bê tirs
bû. Wekî ku li jor hatibû ziman, min yekem ev kesayetiya wî di pevçûnên me yên
li Mêrdînê dît. Pişti ku ez hatim Diyarbekir û li gel wî di nav safên DDKD’ê de
cî girt, min wî hê ji nêzîkayî naskir. Li hemberî tehlukan û êrîşên dijmin jêre
paşda gav avêtin tune bû. Ez karim bêjim ku ev yek bû sebeba kuştina wî. Çimkî
tehlukê ruyê xwe şanîdabû û gotibû ez têm. Hêzên kujêr ên devleta Tirk, her tim
zirt û dehdît lê tikirin, lê qet tirs ne diket dilê wî. Ji tarafî malbat û
hezkerên wî li hemberî vê tehlukê dihat şiyarkirin lê, guh nedida van hişyariya
û digot; “Meraq nekin, nikarin ti guyê buxun” Lê her wek tê zanin, encam ne wek
gotina wî derket, “gu hat xwarin” Ez bawerim ku
piçek bi tedbîr bana, xwe bida alî an derketa derveyî welêt, îro dê ne
dibin erdê de ba. Lê paşda gav avêtin ne karê wî bû.
Bi rastî hê
gelek tişt hene ku werin gotin, lê di nav çarçuva vê gotarê de qelema min
hevqas bikar tê. Bi salan em tevde di heman rêxistina sîyasî (KDP-T / DDKD) de
xebitîn. Bê guman bi dehan biranîn û serbihatiyên me tevde hene. Lê min ne
xwest şexsiyeta Vedat a taybet di bin sîya wan ser êşiyên siyasî de winda bê.
Çimkî navê wî her tim bi siyasetê tê telavuz kirin. Helbet ev yek pêwîste jî. Lê Vedat ne tenê siyaset bû.
Nezirê
CİBO
20 / 05 / 2012
Yorumlar
Yorum Gönder